Επειδή έχουν παρατηρηθεί πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες, τα αρμόδια επί του ελέγχου ασφαλιστικά όργανα, δεν αποδέχονται απασχόληση που δηλώνουν οι εργατοτεχνίτες οικοδόμοι με καταγγελία, αξιολογώντας ως στοιχείο κατά την έρευνα μόνο τον συνολικό αριθμό που προσδιορίζεται ως κατ’ ελάχιστα απαιτούμενος βάσει του άρθρου 38 του ΚΑ του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ για τα ιδιωτικά οικοδομικά έργα και εισηγούνται - χωρίς να ερευνούν άλλα στοιχεία -την μη αποδοχή ή την μερική αποδοχή καταγγελίας με αποτέλεσμα να έχουμε συνεχείς διαμαρτυρίες από τους ασφαλισμένους και από τα συνδικαλιστικά τους όργανα, κρίνουμε σκόπιμο να επισημάνουμε ότι:

Αρμοδιότητα - ερευνώμενα στοιχεία

Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 119 και 121 του Κανονισμού Ασφάλισης του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. ο Διευθυντής του Υποκ/τος είναι αρμόδιος να αποφασίζει για την υπαγωγή προσώπων στην ασφάλιση του Ιδρύματος, για τον καταλογισμό εισφορών, την επιβολή προσθέτων τελών και προσαυξήσεων σε βάρος των εργοδοτών, για τον καθορισμό του υπόχρεου εργοδότη κ.λ.π..

Η σχετική (πάγια) δικαστηριακή Νομολογία (ΣτΕ: 2745/83, 4328/84, 1917/88 κ.α.) δέχεται ότι η πραγματοποίηση ημερών στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ αποτελεί πραγματικό γεγονός η ύπαρξη ή η ανυπαρξία του οποίου ερευνάται ελεύθερα από τα ασφαλιστικά όργανα, στην αποκλειστική ευχέρεια των οποίων ανήκει η διενέργεια ελέγχου για την εξακρίβωση του βάσιμου ή μη υποβληθείσας καταγγελίας, λαμβανομένων προς τούτο υπ’ όψιν των στοιχείων του εργοδότη και του ασφ/νου καθώς και κάθε άλλου πρόσφορου αποδεικτικού μέσου.

Το αρμόδιο επί του ελέγχου ασφαλιστικό όργανο σε υποβληθείσα Δήλωση Διαφωνίας επί των ασφαλιστικών στοιχείων - καταγγελία, ερευνά ελεύθερα τα πραγματικά και Νομικά στοιχεία της υπόθεσης δικαιούμενο προς εξακρίβωση των πραγματικών στοιχείων να ενεργήσει προς απόδειξη αυτών εξέταση μαρτύρων, αυτοψία, να προκαλέσει πραγματογνωμοσύνη, να ζητήσει πληροφορίες από κάθε Δημόσια, Δημοτική ή άλλη αρχή και αποφαίνεται ελεύθερα και κατά συνείδηση, σύμφωνα προς τον Νόμο και τους Κανονισμούς.

Στην έκθεση ελέγχου (εισήγηση) για την αποδοχή ή όχι των καταγγελιών θα πρέπει να αναφέρονται τα στοιχεία που ελήφθησαν υπ’ όψιν και δημιούργησαν την πεποίθηση για την αποδοχή ή όχι της καταγγελίας (π.χ. μαρτυρικές καταθέσεις, βιβλιάριο αποδεικτικού απασχόλησης, αποδείξεις πληρωμής ή εκκαθαριστικά σημειώματα, επιτόπιοι έλεγχοι, αναλυτική περιγραφή των εργασιών που εκτελέσθηκαν από τον καταγγέλοντα).

Σημειώνουμε ότι:

Τα κατ΄ ελάχιστα απαιτούμενα ημ/σθια που προσδιορίζονται για τα ιδιωτικά οικοδομικά έργα με βάση τους πίνακες I, II, III του άρθρου 38 του Κ.Α. του Ι.Κ.Α. -Ε.Τ.Α.Μ., κατά την έρευνα για την διαπίστωση της απασχόλησης και κυρίως των ημερών εργασίας που δηλώνονται από ασφαλισμένους αποτελούν μόνο ενδεικτικό στοιχείο και όχι αποδεικτικό τοιούτο. Έτσι, απόφαση Δ/ντού για μη αποδοχή καταγγελίας ή μερική αποδοχή καταγγελίας εργατοτεχνίτη οικοδόμου που δηλώνει απασχόληση σε ιδιωτικό οικοδομικό έργο, η οποία ως αιτιολογία αναφέρει μόνο ότι «έχουν καλυφθεί τα κατ’ ελάχιστα απαιτούμενα ημερομίσθια» δεν θεωρείται πλήρως αιτιολογημένη, πάσχει και μπορεί να ακυρωθεί είτε από την Τ.Δ.Ε. είτε από τα Διοικητικά Δικαστήρια.

Σε νεοαναγειρόμενες οικοδομές δεν έχουν εφαρμογή οι επιμέρους επιμετρήσεις και ο προσδιορισμός ημ/σθίων με χρήση του πίνακα III που απαιτήθηκαν για συγκεκριμένη εργασία, δεν είναι ο σωστός. Στις οικοδομές αυτές, ως ενδεικτικό στοιχείο και όχι αποδεικτικό τοιούτο, πρέπει να λαμβάνεται υπ΄ όψιν ο αριθμός των κατ’ ελάχιστα απαιτουμένων ημ/σθίων που προσδιορίζονται κατά φάση εργασιών από τον πίνακα I του άρθρ. 38 του Κ.Α του Ι.Κ.Α.- Ε.Τ.Α.Μ..

Στην περίπτωση υποβολής υπεύθυνης δήλωσης με την οποία ανακαλείται από ασφαλισμένο καταγγελία του, θα πρέπει να ερευνάται η καταγγελία του για την διαπίστωση ή όχι της απασχόλησης και να εκδίδεται Απόφαση Δ/ντή καθ΄ όσον είναι πιθανό να ανακαλείται η καταγγελία για άλλους λόγους και η αρχική δηλωθείσα απασχόληση με την καταγγελία να έχει πραγματοποιηθεί.

Θα πρέπει να ενημερώνονται και οι εργαζόμενοι για το γεγονός ότι πρέπει να διευκολύνουν και υποβοηθούν με κάθε πρόσφορο τρόπο τους υπαλλήλους του Ιδρύματος, να αξιώνουν από τους εργοδότες τους την συμπλήρωση του βιβλιαρίου «Αποδεικτικό Απασχόλησης», να αναφέρουν στις καταγγελίες τους λεπτομέρειες της εργασίας που εκτέλεσαν, τον τόπο και το χρόνο, τους συναπασχολούμενους, τον εργολάβο που τους προσέλαβε και ότι άλλο στοιχείο υπάρχει προς συνεκτίμηση.

Στις περιπτώσεις που πρόκειται για αποπερατωμένη οικοδομή η οποία κατοικείται και πρέπει να πραγματοποιηθεί αυτοψία (επιτόπιος έλεγχος) για διαπίστωση εκτελεσθεισών εργασιών ,πρέπει να ειδοποιείται ο εργοδότης και ο έλεγχος να γίνεται παρουσία του, γιατί διαφορετικά μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζεται το οικογενειακό άσυλο.

Εάν ο εργοδότης αρνείται να σας επιτρέψει την αυτοψία, πρέπει ως προς τούτο να ενημερωθεί εγγράφως και όπως στις περιπτώσεις που οι εργοδότες παραβαίνουν την υποχρέωση προς τήρηση και διασφάλιση των οριζομένων στο άρθρο 26 παρ. 9 του Α.Ν. 1846/51 στοιχείων ή όταν δεν τηρούν αυτά προσηκόντως και από αυτό δυσχεραίνεται η εξακρίβωση των υπαγομένων στην ασφάλιση προσώπων ή των καταβλητέων εισφορών , οι εισφορές αυτές καθορίζονται κατά την ανεξέλεγκτη κρίση των ασφαλιστικών οργάνων (άρθρο 26 παραγ. 11 του Α.Ν. 1846/51).

Υπεύθυνες δηλώσεις ως μαρτυρικές καταθέσεις

Επειδή οι Υπεύθυνες Δηλώσεις δεν αποτελούν Νόμιμα αποδεικτικά μέσα εάν δεν ληφθούν κατά την ενώπιον των αρμοδίων ασφ/κών οργάνων προβλεπόμενη διαδικασία (άρθ. 121 παρ. 1 του Κ.Α. του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ., ΣτΕ: 1379/88, άρθ. 43 και 49 παρ. 2 και 50 το Π.Δ. 341/78) θα πρέπει όταν υποβάλλονται Υπεύθυνες Δηλώσεις, να καλούνται από τα όργανα του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ που ερευνούν την αλήθεια του περιεχομένου των καταγγελιών να εξετασθούν ως μάρτυρες καθ’ όσον μόνο οι μαρτυρικές αυτές καταθέσεις αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία κατά την ενώπιον της Τ.Δ.Ε. διαδικασία αλλά και στα Διοικητικά Δικαστήρια που τυχόν ασχοληθούν στη συνέχεια με το ζήτημα.

Έλεγχος για το εμπρόθεσμο ή το εκπρόθεσμο της υποβολής καταγγελίας

Με τις διατάξεις του άρθρ. 11 του Ν. 2972/01 που αναφέρονται στην παραγραφή του δικαιώματος ασφ/νου για αναγνώριση χρόνου ασφάλισης, με τις οποίες αντικαταστάθηκαν τα τρία πρώτα εδάφια της παρ. 8α του άρθρ. 26 του Α.Ν. 1846/51, δίδεται η δυνατότητα στους ασφ/νους να αναγνωρίσουν ημέρες εργασίας για τις οποίες δεν έχουν ασφαλισθεί από τον εργοδότη τους αρκεί να τις έχουν πραγματοποιήσει σε περίοδο κατά την οποία κατά την υποβολή της αίτησης δεν έχει παραγραφεί το δικαίωμα του Ι.Κ.Α.- Ε.Τ.Α.Μ. να βεβαιώσει και καταλογίσει εισφορές (δεκαετία). Η άσκηση του δικαιώματος αυτού δεν είναι απρόθεσμη και πρέπει προκειμένου να ικανοποιηθεί το αίτημα του ασφ/νου να υποβάλλει την σχετική αίτηση (καταγγελία) εντός (12) μηνών από την δι’ οιονδήποτε τρόπο αποχώρησή του από την εργασία του. Το εκπρόθεσμο της υποβολής της καταγγελίας δύναται να καμφθεί, εάν η μη άσκηση του δικαιώματος εντός συγκεκριμένων χρονικών ορίων οφείλεται σε ανωτέρα βία. Πάντως στην περίπτωση εκπροθέσμου υποβολής καταγγελίας το βάρος της απόδειξης για την απασχόληση που πραγματοποιήθηκε φέρει αποκλειστικά ο καταγγέλων.

Το δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης

Με τις διατάξεις του άρθρ. 6 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, που κυρώθηκε με το πρώτο άρθρο του Ν. 2690/99 (ΦΕΚ 45 Α΄/9.3.99) ορίζεται ότι:

«1. Οι Διοικητικές αρχές, πριν από κάθε ενέργεια ή μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων συγκεκριμένου προσώπου, οφείλουν να καλούν τον ενδιαφερόμενο να εκφράσει τις απόψεις του εγγράφως ή προφορικώς ως προς τα σχετικά ζητήματα. 2. ................................. Ο ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα να λάβει γνώση των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων και να προβεί σε ανταπόδειξη».

Η παρ. 1 του άρθρου 6 του Κ.Δ.Δ. εφαρμόζεται όταν το δυσμενές Διοικητικό μέτρο συνδέεται με υπαίτια συμπεριφορά του προσώπου, για την οποία επιβάλλεται το μέτρο, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της επιβολής Π.Ε.Ε. και Π.Ε.Π.Ε.Ε. που αποτελεί συνέπεια υποκειμενικών ενεργειών των Διοικούμενων (μη συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις). Πρέπει συνεπώς να ενημερώνεται και ο εργοδότης πριν την έκδοση σε βάρος του καταλογιστικής πράξης αλλά και ο ασφ/νος πριν την έκδοση απόφασης Δ/ντού περί απορρίψεως αιτήματος για ασφάλιση ή μερικής αποδοχής αυτού.