ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Νίκης 5-7

10180 Αθήνα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

Τηλ.:2103332644
e-mail: press@minfin.gr

Πέμπτη, 1 Οκτωβρίου 2020

Δελτίο Τύπου

Ομιλία του Υφυπoυργού Οικονομικών, αρμόδιου για το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, κ. Γιώργου Ζαββού στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής

Είναι η δεύτερη μέρα που συνεχίζονται οι εργασίες της Επιτροπής και θέλω να ευχαριστήσω όλα τα Κόμματα για τη συμβολή τους και ιδιαίτερα για τις παρατηρήσεις τους, ακόμη και εκείνα τα οποία έχουν κάποιες ενστάσεις. Θα ήθελα επίσης να πω ότι είχαμε και μία αρκετά καλή ακρόαση σήμερα με τους φορείς. Το ουσιώδες είναι ότι συμφωνούμε όλοι ότι χρειάζεται, χτίζοντας πάνω σε αυτό που έκαναν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, να θωρακίσουμε ακόμη περισσότερο το νομικό, το εποπτικό και το ελεγκτικό πλαίσιο, το οποίο αφορά στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν κινούμενο στόχο. Λίγες ώρες πριν, οι γαλλικές αντιτρομοκρατικές αρχές ανακοίνωσαν ότι εξάρθρωσαν ένα τεράστιο τρομοκρατικό δίκτυο, το οποίο χρησιμοποιούσε κυρίως τα κρυπτονομίσματα και τα κρυπτοστοιχεία, για να υλοποιήσει τους παράνομους στόχους του.

Θα μάθουμε και αρκετά ακόμη στο επόμενο χρονικό διάστημα. Δύο ή τρία χρόνια πριν, η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα μίας βαλτικής χώρας λειτούργησε ως ενδιάμεσος σε ξέπλυμα χρήματος πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, πράγμα που έδειξε, όπως είπα και χτες, ότι το θέμα της καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος μέσα από το τραπεζικό σύστημα αποτελεί έναν από τους μεγάλους στόχους, τον οποίο αυτή τη στιγμή προσπαθούν να αντιμετωπίσουν όλες οι ευρωπαϊκές αρχές. Και αυτός ο στόχος επιτυγχάνεται και με το νομοσχέδιο που βρίσκεται υπό συζήτηση σήμερα, την προσαρμογή της 5ης Οδηγίας κατά του ξεπλύματος χρήματος. Έχουμε να κάνουμε με ένα κινούμενο στόχο, γιατί, αν και ο νομοθέτης, εμείς, προσπαθούμε να καλύψουμε τα κενά, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι ανεξάντλητες οι δυνατότητες της τεχνολογίας και εκείνων οι οποίοι θα ήθελαν να την χρησιμοποιήσουν για δόλιους στόχους. Προσπαθούμε, όμως, να κάνουμε ότι είναι δυνατόν, αφενός, μεν, για την καλύτερη ρύθμιση του υφιστάμενου πλαισίου, αφετέρου δε, για την ενίσχυση των εποπτικών αρχών σε εθνικό επίπεδο. Επίσης, ζητάμε πολύ μεγαλύτερη συνεργασία των εποπτικών αρχών μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και των εποπτικών αρχών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Κύριε Πρόεδρε, έγιναν πολλές και χρήσιμες παρατηρήσεις. Θα ξεκινήσω από τον Εισηγητή της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, ο οποίος αναφέρθηκε στο θέμα του άρθρου 3 και, πιο συγκεκριμένα, στα βασικά στοιχεία που αφορούν τον ορισμό του αδικήματος. Θα ήθελα να του απαντήσω ότι αυτά έχουν καθοριστεί, από την 5η Ευρωπαϊκή Οδηγία. Επ’ αυτού, το άρθρο 187α, στο οποίο, αναφέρθηκε, δεν αρκεί. Γι’ αυτό χρειάστηκε και το άρθρο 188β, που καλύπτει το θέμα της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Όσον αφορά τις παρατηρήσεις του στο άρθρο 7, θα ήθελα να πω ότι πράγματι, υπάρχει Επιτροπή Στρατηγικής που θεσπίστηκε με ένα νόμο του 2013, αλλά, δυστυχώς, μέχρι σήμερα αυτός ο νόμος δεν εφαρμόστηκε ποτέ, ούτε και η πρόβλεψη για κανονισμό λειτουργίας και, συνεπώς, για λόγους ασφάλειας δικαίου, θεωρούμε σκόπιμο να διεξάγεται αυτή τη στιγμή η λειτουργία βάσει του κώδικα της διοικητικής διαδικασίας.

Σχετικά με το άλλο πολύ κρίσιμο θέμα, στο οποίο αναφέρθηκαν πολλοί και ιδιαίτερα ο κ. Κατρίνης, και αφορά τα εικονικά νομίσματα, λέμε και πάλι, για να γίνει πλήρως κατανοητό, ότι είμαστε αναγκασμένοι να τα εποπτεύουμε για τους σκοπούς της καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος, καθώς ξέρουμε πια ότι η ανωνυμία αυτών των εικονικών νομισμάτων κάνει δυνατή κάθε δυνητική αθέμιτη χρήση τους για εγκληματικούς σκοπούς. Είναι κάτι που έχει αναφερθεί κατά κόρον από την Oμάδα χρηματοοικονομικής δράσης, την περίφημη FATF, η οποία αποτελεί το διεθνή οργανισμό που θέτει τα κριτήρια για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Εμείς, ενσωματώνουμε για πρώτη φορά μετά την Οδηγία 2015/849, την Οδηγία 2018/843, η οποία επιβάλλει στους παρόχους των υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων, καθώς και σε όσους παρόχους εκτελούν υπηρεσίες θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών, την υποχρέωση να εντοπίζουν την ύποπτη δραστηριότητα με τον ίδιο τρόπο με τις εποπτευόμενες οντότητες, όπως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή τα ιδρύματα πληρωμών.

Παραδείγματος χάριν, η νέα ρύθμιση προβλέπει την εφαρμογή όλων των μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τους πελάτες. Επεκτείνουμε το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας, ώστε οι αρμόδιες αρχές να παρακολουθούν τις κινήσεις των εικονικών νομισμάτων. Έτσι, με μια τέτοια ρύθμιση κάνουμε την πρώτη νομοθετική προσπάθεια να καταγράψουμε τη χρήση των εικονικών νομισμάτων και να κατοχυρώσουμε έτσι μια ισορροπημένη και αναλογική προσέγγιση σε αυτό το δύσκολο θέμα. Στόχος μας είναι, παραμένει και θα παραμείνει η διαφάνεια των συναλλαγών και η νόμιμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ώστε να διασφαλίσουμε το αγαθό της διαφάνειας, ακόμα και αν παράλληλα αντιμετωπίζουμε την καλπάζουσα τεχνολογική πρόοδο και καινοτομία. Ωστόσο, η τεχνολογική πρόοδος και η καινοτομία έχουν και πολύ θετικά αποτελέσματα.

Είμαστε σαφείς, ακολουθούμε και εμπνεόμαστε από τις διεθνείς πρακτικές σχετικά με την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων ζητημάτων και θα ήθελα να πω ότι καταλήξαμε μετά από αρκετή σκέψη, όπως εξήγησα και το πρωί, στην ανάθεση της εποπτείας των εικονικών νομισμάτων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Θέλουμε, δηλαδή, να παρέχουμε προστασία έναντι όλων αυτών των δυνητικών χρήσεων των εικονικών νομισμάτων; Γιατί αναθέσαμε την εποπτεία στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς; Γιατί έχουμε κάτι που προσιδιάζει πολύ περισσότερο ως περιουσιακό στοιχείο, το οποίο είναι εικονικό, παρά ως νόμισμα αυτό καθαυτό. Αν προσιδίαζε περισσότερο σε νόμισμα, η Τράπεζα της Ελλάδος θα έπρεπε να επιληφθεί της εποπτείας. Θέλω, όμως, και πάλι να πω ότι βρισκόμαστε σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο όσον αφορά τη ρύθμιση. Μαθαίνουμε κάθε μέρα, όπως είπα και πάλι. Πριν από τέσσερις - πέντε ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε προτάσεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα κάνει άλλες προτάσεις προσέγγισης του φαινομένου. Άρα, έχουμε τη δυνατότητα, κάνοντας την αρχή, σήμερα, με το νομοσχέδιο, να μπορέσουμε πολύ σύντομα να το προσαρμόσουμε. Σήμερα ψηφίζουμε την πέμπτη Οδηγία. Έρχεται σε λίγες μέρες και η έκτη. Άρα, πράγματα, τα οποία ενδεχομένως δε θα μπορέσουμε να καλύψουμε εδώ, για λόγους ευνόητους, θα καλυφθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την 6η Ευρωπαϊκή Οδηγία, την οποία θα είμαστε και πάλι υποχρεωμένοι να προσαρμόσουμε. Θα ήθελα να πω ότι θα χρησιμοποιηθεί σύντομα, εκτός από τις Οδηγίες, και Ευρωπαϊκός Κανονισμός, που θα έχει άμεση εφαρμογή στην εθνική έννομη τάξη, γεγονός το οποίο ισχυροποιεί ακόμα περισσότερο την αποτελεσματική εφαρμογή αυτού του νομικού οπλοστασίου.

Ο κ. Κατρίνης αναφέρθηκε στο θέμα του εάν πράγματι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μπορεί ή όχι να επιτελέσει το έργο το οποίο της αναθέτει ο νομοθέτης. Ελπίζουμε ότι μπορεί να το κάνει, φυσικά με τη βοήθεια όλων, με τη βοήθεια της πολιτείας, ώστε να ενισχύσει και το στελεχιακό της δυναμικό και, όπως ξέρετε, έχουμε κάνει πάρα πολύ μεγάλα βήματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα για να ενισχύσουμε την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Όλοι ψηφίσαμε εδώ το περίφημο νομοσχέδιο για την εταιρική διακυβέρνηση. Θα θυμάστε εκεί ότι ζητήσαμε τον Πρόεδρο της ΕΛΤΕ, δηλαδή των ορκωτών λογιστών, να συμμετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Θα θυμάστε, και εκκρεμεί ακόμα, ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς πολύ σύντομα θα υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την ΕΛΤΕ, ώστε να μπορέσουν να συγκλίνουν και να βάλουν μαζί τις δυνάμεις τους για μια πολύ πιο αποτελεσματική εποπτεία. Περιμένουμε επίσης, από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να έχει νέο εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας και, επίσης, ξεκινάμε μία εκ βάθρων μεταρρύθμιση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και του σχετικού νόμου, ο οποίος είναι αρκετά παλιός.

Θέλω να πω ότι, σε σχέση με αυτά που ακούστηκαν το πρωί για την εποπτεία των ATMs κρυπτονομισμάτων, δεν μιλάμε για επιτόπιους ελέγχους τους οποίους χρειάζεται να κάνει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αλλά μόνον για έλεγχο της καταχώρησης στο μητρώο αυτών των παρόχων. Έτσι, δίνουμε ευελιξία στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ώστε να μπορέσει να κάνει και τις επιμέρους ρυθμίσεις και, όπως ανέφερα, θα υπάρξει συνεργασία με όλες τις άλλες αρχές, γιατί ακριβώς αυτό θέλει να ενθαρρύνει ο νομοθέτης και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από το σχέδιο νόμου στο άρθρο 3. Καταλαβαίνω τις ανησυχίες σας και σε κάθε περίπτωση εάν θέλετε έχουμε και άλλα στοιχεία να συζητήσουμε τις επόμενες ημέρες.

Όσον αφορά τα θέματα που αφορούν τα πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα και ορίζονται στον ν.4557, όπως ισχύει, θα θυμίσω ότι τα καθήκοντά τους θα ορίζονται, με την πρόταση που κάνουμε στο νόμο, με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Προέδρου της Βουλής. Και αυτό γιατί το σκεφτήκαμε; Για να έχουμε λόγους αυξημένης νομιμοποίησης.

Θα ήθελα να σας αναφέρω κάτι ενδεικτικά. Όταν λέμε, ότι θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι διπλωμάτες, θα μου πείτε: Ποιους διπλωμάτες ακριβώς εννοείτε;

Ακριβώς αυτούς που θα καθορίσει η Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών με τον Πρόεδρο της Βουλής. Όταν αναφέρεστε σε υψηλόβαθμους αξιωματικούς. Ποιους εννοείτε; Πρέπει να το καθορίσουμε. Θα πρέπει να καθοριστεί μέχρι ποιου βαθμού είναι υψηλόβαθμοι.

Θα ήθελα να πω ότι, για τα θέματα που αφορούν την επέκταση των ρυθμίσεων της Οδηγίας, έρχεται στη Βουλή και θα συζητήσουμε με επισπεύδον το Υπουργείο Δικαιοσύνης, την 6η Οδηγία και την 7η Οδηγία, όπου είναι επισπεύδον το Υπουργείο Οικονομικών.

Θα υπάρξει, επίσης, όπως προανέφερα, Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. Ξέρετε, και θα κλείσω μ’ αυτό το θέμα, ότι συζητείται αυτή τη στιγμή έντονα και προχωρούν πολύ σύντομα οι διαδικασίες που αφορούν τη δημιουργία ενός Ευρωπαίου Επόπτη για το ξέπλυμα χρήματος.

Έρχομαι τώρα στα ερωτήματα που έθεσε ο Ειδικός Αγορητής του Κ.Κ.Ε.. Αντιλαμβάνομαι ότι έχει κάποια δυστοκία με το θέμα της υπαγωγής των Κομμάτων σ’ αυτόν το νόμο, αλλά αυτή είναι η πρότασή μας και νομίζω ότι την υποστηρίζει όλη η Εθνική Αντιπροσωπεία.

Σε ό,τι αφορά τις παρατηρήσεις του για την καταχώρηση στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, θέλω να πω ότι σε καμία περίπτωση αυτή η καταχώρηση δεν σημαίνει ότι είναι ύποπτα αυτά τα νομικά πρόσωπα για ξέπλυμα χρήματος ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Η Κυβέρνηση γνωρίζετε ότι έκανε μακρές διαβουλεύσεις και κατόρθωσε μετά από καιρό να εκσυγχρονίσει τις ρυθμίσεις του Μητρώου. Θέλω να υπογραμμίσω, ότι τα σωματεία και τα συνδικαλιστικά όργανα, στα οποία αναφέρεστε, είχαν ήδη την υποχρέωση καταχώρισης, με βάση το προ-ισχύον δίκαιο και γι’ αυτό δεν αποτελεί μια νέα ρύθμιση. Όσο για τα πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα, υπάρχουν ήδη διατάξεις στην 4η Οδηγία, είναι, δηλαδή, προ-ισχύον δίκαιο.

Η καινοτομία που εισάγουμε με το σημερινό νομοσχέδιο είναι ό,τι αφορά, κυρίως, την κοινοποίηση του σχετικού καταλόγου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όσο δε, για τις παρατηρήσεις σας που αφορούν την Επιτροπή Δικηγόρων, θα ήθελα να θυμίσω ότι οι δικηγόροι καθίστανται υπόχρεα πρόσωπα. Η διάταξη αυτή προϋπήρχε, δεν είναι κάτι καινούργιο.

Βέβαια έχουμε προσθέσει το τελευταίο εδάφιο για τη δημοσίευση της Ετήσιας Έκθεσης, γιατί αυτό συμβάλλει περισσότερο στη διαφάνεια. Τώρα, έρχομαι στις παρατηρήσεις του Ειδικού Αγορητή της Ελληνικής Λύσης, του κυρίου Βιλιάρδου. Είναι πολυπληθείς οι ερωτήσεις, θα απαντήσω αυτή τη στιγμή σε ορισμένες και επιφυλάσσομαι για αργότερα. Θα ήθελα να πω ότι θεωρούμε ότι η διεύρυνση του πεδίου της εφαρμογής των υπόχρεων προσώπων είναι καταλυτικής σημασίας για την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος. Το ξέπλυμα δεν γίνεται μόνο μέσω του Τραπεζικού Συστήματος, όπως είχαμε συνηθίσει να νομίζουμε μέχρι τώρα.

Όσο για το Υπουργείο Οικονομικών, τω όντι, αποτελεί ήδη, τον Κεντρικό Συντονιστικό Φορέα και διαδραματίζει έναν επιτελικό ρόλο, κοινοποιώντας τις Εθνικές Εκθέσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ καταρτίζει παράλληλα εθνική εκτίμηση κινδύνου, αλλά απαντά και σε αξιολογήσεις για τη χώρα, όπως αυτή που είχαμε από την FATF, σύμφωνα με την οποία η χώρα είχε εξαιρετικά αποτελέσματα.

Θα ήθελα να πω ακόμη στον κ. Βιλιάρδο, ότι η Επιτροπή Στρατηγικής, είναι συλλογικό όργανο, συμμετέχουν πολλοί, συμμετέχουν όλοι οι αρμόδιοι φορείς και σχεδιάζει την εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. Με αποφάσεις της Επιτροπής Στρατηγικής, στην οποία συμμετέχει η Αρχή για το Ξέπλυμα Χρήματος, η ΑΑΔΕ, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Λιμενικό Σώμα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και άλλοι, λειτουργούν, αυτήν τη στιγμή , ομάδες εργασίας στο Υπουργείο Οικονομικών, με τις οποίες ενσωματώνουμε την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Άρα, θεωρούμε ότι είναι μια πολύ σημαντική Επιτροπή.

Σχετικά με τις παρατηρήσεις του Εισηγητή του ΜέΡΑ25. Ευχαριστώ και περιμένω τις προτάσεις. Όπως αναφέρθηκα, έχουμε και την 7η Οδηγία της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής.

Τώρα, όσον αφορά στις παρατηρήσεις του κυρίου Βολουδάκη. Θα ήθελα να πω ότι τον ευχαριστώ και θα τις δούμε. Ωστόσο, παραπέμπω στο άρθρο 6, παράγραφος 1, του νόμου 4557 του 2018, όπου περιλαμβάνονται τα Ιδρύματα πληρωμών και η ρύθμισή τους. Ωστόσο, επιφυλάσσομαι να ελέγξω το ζήτημα της αδειοδότησής τους με την Τράπεζα της Ελλάδος και σύντομα θα επανέλθουμε, αυτές τις μέρες.

Θα ήθελα να απαντήσω, τώρα, στην ερώτηση-παρατήρηση του κυρίου Κατρίνη, ο οποίος μου ζήτησε να κάνω μία σύντομη αναδρομή στον ΗΡΑΚΛΗ. Θα ήθελα να τον διαβεβαιώσω ότι λειτουργεί κανονικότατα, ότι ήδη συμμετέχουν τρεις συστημικές ελληνικές τράπεζες και επίκειται η συμμετοχή και της τέταρτης. Αυτό σημαίνει ότι, μέσα σε ένα χρόνο, παρά τη μεγαλύτερη κρίση, την οποία αντιμετώπισε η χώρα -οικονομική και κοινωνική-, ο ΗΡΑΚΛΗΣ άντεξε, συνεχίζει και πετυχαίνει τους στόχους, που είναι η συστημική μείωση των «κόκκινων» δανείων, τουλάχιστον στο ήμισυ του υπάρχοντος όγκου. Θέλουμε να πούμε ότι, επίσης, στο βαθμό που, ενδεχομένως, υπάρξουν κάποια νέα «κόκκινα» δάνεια, υπάρχει και δυνατότητα παράτασης του ΗΡΑΚΛΗ.

Έχουμε μία από τις πιο επιτυχημένες και ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις, με απτά αποτελέσματα, τα οποία αντιμετωπίζουν ένα από τα πιο κρίσιμα θέματα, τα οποία ταλάνισαν και ταλανίζουν ακόμα την ελληνική οικονομία και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Το πιο σημαντικό, όμως, σημείο είναι ότι η μείωση των «κόκκινων» δανείων δεν γίνεται με τα λεφτά του Έλληνα φορολογούμενου. Γίνεται με την πλήρη συμμετοχή των διεθνών και άλλων επενδυτών, οι οποίοι αναλαμβάνουν -αν θέλετε- αυτό το κόστος. Εξ ου και όλο το τραπεζικό σύστημα, συντονισμένο γύρω από αυτό, νομίζω ότι προχωρεί με σταθερό βήμα στην επίτευξη των στόχων, τους οποίους είχε καθορίσει η Κυβέρνηση, ένα χρόνο πριν.

Σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.