Πίσω
ΘΕΜΑ:
Συμβούλιο της Επικρατείας και Διοικητική Δικαιοσύνη
30/05/2024
ΣτΕ 781-783/2024 Α΄ Τμήμα
Πρόεδρος: Μ.- Ε. Κωνσταντινίδου, Αντιπρόεδρος ΣτΕ
Εισηγήτρια: Χ. Χαραλαμπίδη, Πάρεδρος ΣτΕ
Προσφυγή κατά πράξης επιβολής εισφορών που εκδίδεται από το Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑΠ) του άρ. 36 ν. 4052/2012. Διοικητική διαφορά ουσίας. Δεδικασμένο απορρέον από την 960/2017 7μ.. Κοινωνικοασφαλιστική εργοδοτική εισφορά προβλεπόμενη με καταστατική ρύθμιση. Δεν αντίκειται στα άρθρα 5 παρ. 1, 22 παρ. 5, 25 παρ. 1 και 4, 43 παρ. 2 του Συντ. Δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής του άρ. 78 παρ. 5 του Συντ. ούτε της Οδηγίας 2008/118/ΕΚ. Η κατάργηση της καταστατικής ρύθμιση που προβλέπει την εισφορά από 1.1.2015 δεν καταλαμβάνει την υποχρέωση απόδοσης της εισφοράς για το έτος 2014.
Με τις ΣτΕ 781 - 783/2024 κρίθηκαν τα εξής:
1. Οι διάδικοι της παρούσας δίκης διετέλεσαν διάδικοι και στη δίκη επί της οποίας εκδόθηκε η ΣτΕ 960/2017. Επομένως, από την απόφαση αυτή απορρέει δεδικασμένο ως προς όλα τα ζητήματα που κρίθηκαν ενόψει των προβληθέντων και απορριφθέντων λόγων ακύρωσης σχετικά με το κύρος του Καταστατικού του αναιρεσίβλητου Επαγγελματικού Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών (ΕΤΕΑΠΕΠ), όχι, όμως, και ως προς ζητήματα που αφορούν την εισφορά που προβλέφθηκε στο άρ. 19 παρ. 3 του Καταστατικού του αναιρεσίβλητου Ταμείου, διότι κατά το μέρος αυτό η δίκη κηρύχθηκε καταργημένη. Με τη ΣτΕ 960/2017 7μ. κρίθηκε, μεταξύ άλλων, ότι το αναιρεσίβλητο ΕΤΕΑΠΕΠ (νπιδ): α) συστάθηκε με το άρθρο 36 του ν. 4052/2012 κατόπιν αυτοδίκαιης μετατροπής του Τομέα Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα (Τομέα ΤΕΑΠΕΠ του ΤΕΑΙΤ, νπδδ), πρώην Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών (ΤΕΑΠΕΠ, νπδδ, βλ. άρ. 1 του κ.δ. της 31.12.1943, Α΄ 21 και 138 παρ. 12 του ν. 3655/2008, Α΄ 58) και διάθεσης από τον πιο πάνω δημόσιο φορέα υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης περιουσιακών στοιχείων με δημόσιο χαρακτήρα, β) λειτουργεί κατά νόμον (άρ. 36 του ν. 4052/2012, Α΄ 41) ως οργανισμός υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης, καθ’ υποκατάσταση του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) και μετέπειτα Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) που ήδη εντάχθηκε στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e – ΕΦΚΑ), διεπόμενος από το Καταστατικό του, το οποίο εγκρίθηκε με την Φ.51020/5358/123/21.2.2013 απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και έχει κανονιστική ισχύ και γ) εκδίδει, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 4 του ν. 4225/2014 (Α΄ 2), εκτελεστές διοικητικές πράξεις περί την υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση και την επιβολή εισφορών. Με τα δεδομένα αυτά, η υπό κρίση διαφορά, η οποία γεννήθηκε κατόπιν προσβολής πράξης του ΕΤΕΑΠΕΠ περί επιβολής εισφοράς σε βάρος της αναιρεσείουσας αποτελεί διοικητική διαφορά ουσίας, η οποία υπάγεται στη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων, ενώπιον των οποίων νομίμως εισήχθη, κατ’ αναίρεση δε στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
2. Με τα άρ. 36 του ν. 4052/2012 και 7 του ν. 3029/2002 παρέχεται στον εποπτεύοντα τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης υπουργό σύμφωνη με το άρ. 43 παρ. 2 του Συντ. νομοθετική εξουσιοδότηση για τη θέσπιση της κατ’ αρ. 19 παρ. 3 του Καταστατικού του ΕΤΕΑΠΕΠ εισφοράς 1 ‰ επί του κύκλου εργασιών από εμπορία πετρελαιοειδών των επιχειρήσεων των οποίων το προσωπικό ασφαλίζεται στο ΕΤΕΑΠΕΠ. Τούτο διότι το πλαίσιο της ρύθμισης εντός του οποίου μπορεί να κινηθεί ο κανονιστικός νομοθέτης προσδιορίζεται επαρκώς από τις διατάξεις αυτές σε συνδυασμό με τις ουσιαστικές ρυθμίσεις του άρθρου 17 παρ. 15 του ν. 3144/2003, με το οποίο προβλέφθηκε εισφορά 1 ‰ επί του κύκλου εργασιών από εμπορία πετρελαιοειδών των επιχειρήσεων των οποίων το προσωπικό ασφαλιζόταν στο ΤΕΑΠΕΠ, νπδδ, μετέπειτα Τομέα ΤΕΑΠΕΠ του ΤΕΑΙΤ, νπδδ.
3. Η προβλεπόμενη στα άρθρα 17 παρ. 15 του ν. 3144/2003 και 19 παρ. 3 του Καταστατικού του αναιρεσίβλητου ΕΤΕΑΠΕΠ εισφορά έχει χαρακτήρα κοινωνικοασφαλιστικής εργοδοτικής εισφοράς. Τούτο διότι, πέραν του ότι χαρακτηρίζεται ρητώς με τις διατάξεις αυτές ως εργοδοτική εισφορά, εξυπηρετεί τον συνταγματικής τάξης σκοπό της κοινωνικοασφαλιστικής κάλυψης των προσώπων, τα οποία απασχολούνται στις βαρυνόμενες εργοδότριες επιχειρήσεις, αφού αποβλέπει, κατά την υποκείμενη σε οριακό δικαστικό έλεγχο εκτίμηση του νομοθέτη, στη διατήρηση της βιωσιμότητας αρχικώς του ΤΕΑΠΕΠ (νπδδ) και στη συνέχεια του ΕΤΕΑΠΕΠ (νπιδ). Και ναι μεν η ασφαλιστική εισφορά συνδέεται κατά κανόνα με τις καταβαλλόμενες στους εργαζομένους αποδοχές, δεν απαγορεύεται, όμως, από συνταγματική ή άλλη αυξημένης τυπικής ισχύος διάταξη να θεωρείται ως ασφαλιστική εισφορά οικονομικό βάρος μη υπολογιζόμενο επί των αποδοχών των εργαζομένων. Εφόσον η εισφορά του άρ. 19 παρ. 3 του Καταστατικού του ΕΤΕΑΠΕΠ είναι κοινωνικοασφαλιστική, δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης του άρ. 78 παρ. 4 του Συντ. ούτε της Οδηγίας 2008/118/ΕΚ, νομίμως δε επιβάλλεται η εισφορά αυτή επί του κύκλου εργασιών των βαρυνόμενων επιχειρήσεων χωρίς προηγουμένως να αφαιρεθούν από τη βάση αυτή υπολογισμού οι προβλεπόμενοι από τον νόμο φόροι. Εξάλλου, η επιλογή για βάση υπολογισμού της εισφοράς του ετήσιου κύκλου εργασιών αποτελεί πρόσφορο κριτήριο, το οποίο υποδηλώνει το μέγεθος της οικονομικής δραστηριότητας της δραστηριοποιούμενης στο συγκεκριμένο τομέα βαρυνόμενης επιχείρησης – εργοδότριας, καθώς και την ικανότητα αυτής να συνεισφέρει ανάλογα με τις δυνάμεις της στη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού φορέα του προσωπικού της, το δε ποσοστό 1 ‰ επί του ετήσιου κύκλου εργασιών από εμπορία πάσης φύσης πετρελαιοειδών προϊόντων κάθε βαρυνόμενης επιχείρησης δεν αποτελεί, ενόψει του επιδιωκόμενου με τη θέσπιση της ένδικης εισφοράς σκοπού δημοσίου συμφέροντος προδήλως υπέρμετρη επιβάρυνση των πιο πάνω επιχειρήσεων. Ενόψει των ανωτέρω, η θέσπιση της ένδικης εισφοράς δεν αντίκειται στα άρθρα 5 παρ. 1, 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος.
4. Με το άρ. 17 παρ. 15 εδ. α΄ του ν. 3144/2003 ιδρύεται για κάθε έτος, αρχής γενομένης το έτος 2004, υποχρέωση των βαρυνόμενων επιχειρήσεων για απόδοση της εισφοράς 1 ‰ επί του κύκλου εργασιών του έτους αυτού, το χρηματικό, όμως, ποσό που αντιστοιχεί στην εισφορά κάθε έτους είναι καταβλητέο εντός του επόμενου έτους. Λόγω, όμως, του κατεπείγοντος χαρακτήρα της ανάγκης χρηματοδότησης του ΤΕΑΠΕΠ, προκειμένου να μην διακοπεί η καταβολή των επικουρικών συντάξεων στους δικαιούχους και δεδομένου ότι η ιδρυθείσα με το εδ. α΄ υποχρέωση για καταβολή της εισφοράς από 1.1.2004 θα απέδιδε πόρους στο Ταμείο εντός του έτους 2005, με το άρ. 17 παρ. 15 εδ. β΄ του ν. 3144/2003 θεσπίστηκε μεταβατικού χαρακτήρα διάταξη, με την οποία η πιο πάνω υποχρέωση των εργοδοτριών επιχειρήσεων επεκτάθηκε και στο έτος 2003, βαρύνοντας τα ακαθάριστα έσοδα του ίδιου έτους (2003), η αναλογούσα δε στο έτος αυτό εισφορά ήταν απαιτητή εντός του έτους 2004. Εξάλλου, το άρ. 19 παρ. 3 του Καταστατικού του ΕΤΕΑΠΕΠ έχει ταυτόσημο εννοιολογικό περιεχόμενο με την πάγια ρύθμιση του εδ. α΄ του άρθρου 17 παρ. 15 του ν. 3144/2003. Περαιτέρω, με το αρ. 1 παρ. ΙΑ3 περίπτ. 2 Α στοιχ. κδ του ν. 4254/2014 προβλέπεται η κατάργηση των πιο πάνω διατάξεων των άρθρων 17 παρ. 15 του ν. 3144/2003 και 19 παρ. 3 του Καταστατικού του ΕΤΕΑΠΕΠ από την 1η.1.2015 και όχι και η απόσβεση των χρηματικών αξιώσεων του ασφαλιστικού αυτού φορέα που έχουν ήδη γεννηθεί με βάση την καταργούμενη καταστατική ρύθμιση όσο αυτή ίσχυε. Επομένως, με την πιο πάνω καταργητική διάταξη του ν. 4254/2014 δεν καταργήθηκε η υποχρέωση των εργοδοτριών επιχειρήσεων εμπορίας πετρελαιοειδών να αποδώσουν στο ΕΤΕΑΠΕΠ την αναλογούσα στο έτος 2014 ένδικη εργοδοτική εισφορά τους, υποχρέωση η οποία είχε ήδη ιδρυθεί με βάση τις ισχύουσες μέχρι 31.12.2014 διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 3 του Καταστατικού του ΕΤΕΑΠΕΠ, ούτε αποσβέστηκε η αντίστοιχη αξίωση του ΕΤΕΑΠΕΠ επί της αναλογούσας στο έτος 2014 ένδικης εισφοράς.
